kinderen en afscheid

Kinderen en de dood
Helaas ontkomen ook kinderen niet aan het nemen van afscheid. Denk bijvoorbeeld aan het verlies van een favoriete knuffel, een verhuizing van een vriendje of het overlijden van een huisdier.

In het dagelijkse leven zijn er genoeg aanleidingen om een kind vertrouwd te maken met afscheid, verlies en zelfs met de dood. Dat lijkt misschien wreed of op z'n minst overdreven, maar kinderen die leren omgaan met verlies hebben een voorsprong wanneer ze in werkelijkheid met de dood te maken krijgen. Als er niet eerder met ze over gesproken is zal het allemaal moeilijker te begrijpen zijn, wanneer ze plotseling met afscheid en verlies geconfronteerd worden.Natuurlijk wil je je kindje beschermen en behoeden voor verdriet, maar dit onderwerp is onlosmakelijk verbonden met het leven... en met geluk.

Verschil tussen dood en levenloos
Als eerste is het belangrijk dat je kind het verschil leert tussen dood en levenloos. Een auto is levenloos, evenzo speelgoed, boeken, rotsblokken, straattegels, meubilair, huishoudelijke artikelen, ambulances, politieauto's, noem maar op. Dieren, bloemen, planten en mensen daarentegen leven, en kunnen daarom dood gaan.Iets dat groeit, beweegt, verandert, adem haalt en eet, dat leeft en kan dus doodgaan. Levenloze dingen hebben nooit geleefd en kunnen daarom ook niet doodgaan. In het dagelijkse leven zijn er heel veel dode voorbeelden aan te wijzen. Let er maar eens op als je over straat loopt. Dode bloemen, een dode vogel, dode insecten en soms zelfs een dode eend of egel op de weg. Deze voorbeelden wekken nog weinig emotie op en zijn daarom goed om mee te beginnen.De volgende stap is kinderen te vertellen dat dood veroorzaakt kan worden door ziekte, ouderdom of een ongeluk. Wanneer er een sterfgeval in de omgeving is, is het raadzaam hierover te praten met je kind. Maak het onderwerp gewoon bespreekbaar.

Hierna kan je kind leren wat er vervolgens gebeurt. Begraaf zijn dode hamster in een klein doosje in de tuin met een klein gedenkmonumentje (al is het maar een takje) op zijn grafje. Door het uitvoeren van dit ritueel raken kinderen vertrouwd met de dood. Uiteindelijk zullen kinderen zich realiseren dat ook zij sterfelijk zijn.

Besef van de dood
Kinderen tot ongeveer 3 jaar, hebben nog geen goed besef van de dood. Natuurlijk zijn ze wel bang om van mama of papa gescheiden te worden en weten (en voelen) ze wat verlies is, het verschil tussen dood en levenloos is nog niet zo duidelijk. Toch kunnen ook kinderen in deze leeftijd lijden onder een verlies.Bang voor de dood zijn ze op deze leeftijd nog niet. Probeer je eigen angsten daarom niet op hun over te brengen.


Hoe vertel je een kind dat iemand dood is?
Een kind onder de 5 jaar zal niet begrijpen dat dood permanent is. Neem je kindje bij je op schoot, aai hem zachtjes over zijn rug of houd zijn handjes vast. Om je kindje gericht te laten luisteren kun je het beste je verhaal beginnen met: 'Ik moet je iets ergs vertellen...'Probeer vervolgens heel duidelijk te vertellen dat (bijvoorbeeld) oma niet meer ademt en niets meer kan voelen, geen pijn heeft, het niet koud heeft en zich niet ziek voelt. Probeer zo duidelijk mogelijk te zijn en vertel je kind zo eerlijk mogelijk wat er is gebeurd. Geef hem ruimte voor vragen en neem de tijd ze te beantwoorden. Van je kindje kun je vragen verwachten als: 'Hoe lang blijft oma dood?', 'Eten doden hetzelfde als wij?', 'Waar gaat oma dan naar toe?' en 'Wanneer komt oma terug?'Een kind kan honderden keren hetzelfde vragen en soms kan een kind een onverwachts helder antwoord geven. Het kan soms zelfs cru klinken, maar dit is zelden zo bedoeld.
Wees tijdens het vertellen ook niet bang voor je eigen emoties. Natuurlijk hoef je je tranen niet te verbergen, je kind mag best weten dat je heel verdrietig bent. Een hysterische huilbui is natuurlijk een heel ander verhaal...Verdrietige boodschappen kunnen het best worden overgebracht door de persoon waarmee het kind het meest vertrouwd is.
Afhankelijk van de leeftijd en het karaker van je kindje kan je eigenlijk heel verschillende reacties verwachten. Sommige kinderen worden heel boos, sommige reageren helemaal niet (zijn met stomheid geslagen) en sommige vuren een lawine van vragen op je af. Hoe je kindje ook reageert, lichamelijk contact heeft op heel veel kinderen een troostende uitwerking.Hoe jonger de kindjes zijn, hoe korter het intense verdriet zal duren. Kinderen kunnen heel makkelijk alles naast zich neer leggen en gewoon doorgaan met spelen. Ze bezitten niet de capaciteit om intense pijn lang achtereen te verdragen. Daardoor kan een kind met tussenpozen rouwen en verdriet tonen.